Samengestelde gezinnen, waarin partners kinderen hebben uit eerdere relaties, brengen vaak unieke uitdagingen met zich mee op het gebied van nalatenschappen en financiële planning. Deze uitdagingen worden nog complexer wanneer de partners niet getrouwd zijn en zonder testament of samenlevingscontract samenwonen. Dit artikel onderzoekt de financiële implicaties van het overlijden van de man in een samengesteld gezin dat bestaat uit de man, vrouw, een kind uit eerdere relaties van beide partners, en een kind uit hun huidige relatie. De man en vrouw bezitten samen een onbelaste woning ter waarde van €800.000, de man heeft een erfenis van €50.000 ontvangen tijdens zijn vorige relatie, en hij heeft €100.000 op een bankrekening die alleen op zijn naam staat.
Wettelijke erfopvolging bij samenwonenden zonder testament
Wanneer samenwonende partners zonder testament of samenlevingscontract zijn, geldt de wettelijke erfopvolging. Dit betekent dat de samenlevende partner geen automatisch recht heeft op de nalatenschap van de overledene. In deze situatie erven alleen de kinderen van de overledene.
Gezamenlijke woning
De gezamenlijke woning ter waarde van €800.000 kan bij overlijden van de man een bron van complicaties zijn, vooral omdat de woning gezamenlijk eigendom is. Zonder testament of samenlevingscontract wordt de helft van de woning die eigendom was van de man, onderdeel van zijn nalatenschap. De andere helft blijft eigendom van de vrouw.
De helft van de woning, dus €400.000, wordt verdeeld onder de kinderen van de man. Als de woning geen hypotheek heeft, krijgen de drie kinderen (twee uit eerdere relaties en één uit de huidige relatie) elk een deel van deze €400.000, wat neerkomt op ongeveer €133.333 per kind. De vrouw blijft dan eigenaar van de andere helft van de woning, maar zij kan geconfronteerd worden met het feit dat zij de kinderen moet uitkopen of de woning moet verkopen om hen hun erfdeel te geven.
Erfenis van €50.000
De erfenis van €50.000 die de man ontving toen hij nog in een eerdere relatie zat, blijft onderdeel van zijn nalatenschap. Dit bedrag wordt verdeeld onder de kinderen van de man. Elk kind krijgt dus een deel van ongeveer €16.667.
Bankrekening met €100.000
Het bedrag van €100.000 op de bankrekening van de man valt ook onder de nalatenschap en wordt verdeeld onder de kinderen van de man. Elk kind krijgt ongeveer €33.333.
Fiscale consequenties
Een belangrijk aspect om te overwegen zijn de fiscale gevolgen van deze verdeling. Erfbelasting wordt geheven op basis van de waarde van het geërfde vermogen en de relatie van de erfgenaam tot de overledene. De tarieven en vrijstellingen verschillen voor partners en kinderen.
Vrijstellingen en tarieven
Ieder kind heeft een vrijstelling van €22.817 (bedrag voor 2024). Boven dit bedrag geldt een belastingtarief van 10% tot 20%.
In deze situatie zullen de kinderen, met erfdelen van ongeveer €183.333 per kind (van de woning, de erfenis, en de bankrekening), boven hun vrijstelling uitkomen en dus erfbelasting verschuldigd zijn.
Complicaties en oplossingen
Onvoldoende liquide middelen
Een probleem kan ontstaan wanneer er onvoldoende liquide middelen zijn om de erfbelasting te betalen. In dit geval kan de vrouw genoodzaakt zijn om de woning te verkopen of een hypotheek te nemen om de kinderen hun erfdeel te kunnen uitbetalen en om de erfbelasting te voldoen.
Testament en samenlevingscontract
Een aangepast testament en een samenlevingscontract kunnen veel problemen voorkomen. Hierin kan bijvoorbeeld worden opgenomen dat de langstlevende partner volledig eigenaar wordt van de woning, wat fiscale voordelen kan bieden. Een testament kan ook specifieke wensen vastleggen voor de verdeling van de nalatenschap, zodat de samenlevende partner beter beschermd is.
Verdeling en beschermingsconstructies
Het is belangrijk om bij een samengesteld gezin de verdeling van de nalatenschap goed te regelen, zodat alle kinderen en de langstlevende partner goed beschermd zijn. Beschermingsconstructies zoals een verblijvingsbeding of een langstlevendentestament kunnen hierbij helpen.
Conclusie
Het overlijden van een partner in een samengesteld gezin kan aanzienlijke financiële gevolgen hebben, vooral als er geen testament of samenlevingscontract is. De wettelijke verdeling kan leiden tot complexe situaties en aanzienlijke erfbelasting. Door tijdig financiële planning en het opstellen van een passend testament en samenlevingscontract, kunnen veel van deze problemen worden voorkomen en kan gezorgd worden voor een stabiele toekomst voor de achterblijvende partner en kinderen. Het is daarom raadzaam om bij een samengesteld gezin altijd professioneel advies in te winnen om de nalatenschap goed te regelen.