Een onbewuste erfgenaam

Vorige maand kwam een nieuwe klant bij me langs. Een weduwe met al lang volwassen en getrouwde kinderen. Aanleiding was haar wens om een klein deel van de overwaarde in haar woning te gebruiken voor schenkingen aan kinderen en kleinkinderen.
De eerste analyse gaf meer dan voldoende ruimte aan; de maandlast was eenvoudig betaalbaar en de ruimte in de woningwaarde riant. Ik vroeg naar de verklaring van erfrecht waarmee het testament van haar 5 jaar geleden overleden echtgenoot was uitgevoerd. Mijn cliënte vertelde me dat die nooit was opgemaakt. Haar bank, de pensioenuitvoerder en andere instanties hadden de verklaring van erfrecht niet noodzakelijk gevonden om haar rechten te laten behouden die zij destijds al met haar echtgenoot als gezamenlijk gerechtigde had. De hypotheekbank waar haar lening moest worden verhoogd zat er ook praktisch in: afschrift van het testament en een actuele bevestiging uit het centraal testamentenregister waaruit moest blijken dat het testament nog actueel is waren voldoende om de klant toch haar nieuwe hypotheek te geven.
Ik heb mijn cliënte gevraagd nog eens heel goed na te denken om, los van de vraag of het noodzakelijk is voor de hypotheekbank, alsnog een verklaring van erfrecht te laten opstellen door haar notaris. In die verklaring zou in dit geval bevestigd zijn dat mevrouw haar erfdeel volgens het testament niet verworpen heeft. Om dat het nog niet gebeurd is blijven zij en haar kinderen erfgenaam in de onverdeelde boedel van haar echtgenoot. Je hoopt het niet voor haar maar als één van haar kinderen eerder overlijdt dan zij, en de aangetrouwde dochter eist haar erfdeel op komt er een conflict en misschien leidt dat wel tot gedwongen verkoop van de woning waar cliënte nu juist zo aan gehecht is.
Ze wilde vooral geen risico op een conflict tussen de kinderen en daarom heeft zij besloten de bewuste verklaring alsnog op te laten maken. Dat is niet gratis, maar geen weggegooid geld want uiteindelijk moet de verklaring er toch komen. Ik vind dat verstandig.
Toch nog twee punten. De familie heeft zich de afgelopen jaren gedragen alsof het goed opgestelde testament was uitgevoerd. Fiscaal klopt dat niet. Daar zit – afhankelijk van de situatie bij de kinderen – nog wel een aandachtspunt waar men nog even over nadenkt. Gelukkig voor cliënte had zij geen haast met de verhoging van de hypotheek, was er door de concurrerende tarieven van haar hypotheekbank geen noodzaak om naar een andere over te stappen en was haar bestaande hypotheekbank zo flexibel om niet formeel te eisen om een verklaring van erfrecht. Maar dat kan anders lopen, weet ik uit ervaring.
Ik ben blij dat cliënte haar wens kan vervullen en dat we door het alsnog feitelijk uitvoeren van het testament onbedoelde, familierechtelijk heel nare, risico’s hebben voorkomen.