Als er een top 5 met “abstracte financiële begrippen” bestaat verwacht ik dat het pensioen voor de meeste Nederlanders op plaats 1 of 2 staat. Eigenlijk is dat geen verrassing al is het met afstand de grootste frustratie van ons financieel planners. Het Nederlandse pensioenstelsel bestaat al meer dan 50 jaar en deze verworvenheid is de eerste 40 jaar waarschijnlijk met jaloerse blikken gevolgd in landen om ons heen en ver daarbuiten. Want de spaarpot voor onze oude dag heeft een in verhouding tot ons inwoneraantal bijna obscene omvang: meer dan €1.400 miljard ofwel ruim €82.000 voor iedereen die hier woont en dan is dat bovenop het Nederlandse staatspensioen, de AOW, en daar komt wat individueel gespaard is bovenop. Een prachtig vooruitzicht voor welvaart tijdens je oude dag. Voor deze en de vorige generatie is pensioen er altijd geweest. En de boodschap is steevast geweest: het is keurig geregeld dus maak je er niet druk om. En dat doen de meesten dus niet.
Het was te mooi om waar te zijn natuurlijk. Onder de belofte om een waardevast inkomen te geven als je 45 jaar hebt gewerkt voor je werkgever zolang je leeft zit een groot aantal veronderstellingen. Bij de eerste de beste economische tegenwind zuchtten de werkgevers dat de pensioenpremies niet konden worden opgebracht. Twee generaties geleden was je verwachting op je 21e dat je nooit meer bij een baas zou weggaan. De rekenrente onder de verplichtingen van pensioenfondsen was met 4% onder de bodem van het meest pessimistische rendementsscenario op financiële vaste waarden. En onze gemiddelde leeftijd stijgt, en snel ook.
Niemand zal gegniffeld hebben toen al geruime tijd geleden duidelijk werd dat niet houdbaar bleef wat was bedacht. Met een mengsel van bewondering en onbegrip zag het buitenland dat het op het gebied van spaarzaamheid nogal eigengereide Nederlandse volk het pensioensysteem met alle macht in het gareel probeerde te houden. Zo’n verworvenheid mag wat kosten; zelf deden ze het anders. Hoe minder er geregeld is of vastligt, hoe makkelijker het is om aan te passen.
Na vele jaren luisteren is er dan een kentering gaande. Met het Pensioenakkoord is eindelijk erkend dat de veronderstellingen niet meer kloppen en dat we moeten uitgaan van een systeem dat meer individualismetoestaat (je kunt ook na 30 jaar fulltime misschien wel 30 jaar parttime volhouden), meer flexibiliteit toestaat (niet alles bewaren voor gelijkmatige uitkeringen tot overlijden maar een deel cash om zelf te besteden of om aan je kinderen te schenken), minder belerend naar financiële verantwoordelijkheid van deelnemers kijkt (de complexiteit en rigiditeit van pensioenen maken ook dat het niet uitnodigt het te integreren in financiële oplossingen van vandaag, je hypotheek bijvoorbeeld) en dat goed financieel advies toegankelijk te maken is (meerdere werkgevers beginnen daar al mee).
Wat het Pensioenakkoord voor jou betekent weet ik nog niet. Ons bedrijf volgt het onderwerp door middel van studie en discussie bij werkgevers, verzekeraars, pensioenmaatschappijen en vooral ook onze klanten. Er komt hopelijk binnen twee jaar duidelijkheid over de “knoppen” en de “gebruiksaanwijzing” van het nieuwe stelsel. Wij staan vooraan met oplossingen voor werkgevers en werknemers die van Employee Benefits het beste willen maken. Dus je hoort vaker meer van ons over dit onderwerp. Je moet wel blijven opletten!